Boedapest

Iedereen is het er over eens: Boedapest is een van de mooiste en mooist gelegen steden ter wereld. Deze grote metropool van twee miljoen inwoners wordt  in tweeën gedeelddoor de Donau. Op de rechteroever ligt het heuvelachtige Buda en op de linkeroever het vlakke Pest. Het panorama van de Donau-oevers met de burchtheuvel behoort tot het Werelderfgoed van de Unesco. Als je in de avonduren de verlichte stad ziet, begrijp je waarom...

Vijftigduizend jaar geleden stond er op de plaats van Boedapest al een bewoonde nederzetting, maar de stad kreeg zijn huidige naam pas in 1873 bij het samengaan van de drie plaatsen Óbuda, Buda en Pest.

Onder de heuvels van Buda bevindt zich een uitgebreid grottenstelsel met geneeskrachtig thermaal water, dat onder druk naar de oppervlakte komt.

In Budapest is de geschiedenis nooit ver weg. Er zijn tweeduizend jaar oude Romeinse amfitheaters, vierhonderd jaar oude Turkse badhuizen en tal van Hongaarse Jugendstil-gebouwen uit de tweede helft van de negentiende eeuw.

Budapest dankt zijn homogene stadsbeeld aan de woonblokken die eind negentiende en begin twintigste eeuw in elegante, eclectische stijl werden gebouwd.

Ook op het gebied van transport en verkeer heeft de stad een paar curiositeiten: de eerste ondergrondse metrolijn van het Europese vasteland (de 'Földalatti") verbindt reeds sinds 1896 de binnenstad met het Stadspark (Városliget). Over de heuvels van Boeda rijdt een treintje dat door kinderen wordt gerund en als derde kindertrein van de wereld werd geopend ('Gyermek Vasút').

Liefhebbers van cultuur kunnen in Budapest naar hartelust hun gang gaan: Er zijn maar liefst 237 monumenten, 223 musea en galeries, 35 theaters, tientallen bioscopen, 2 operagebouwen, 12 concertzalen en ruim 200 verschillende uitgaansmogelijkheden. Ook zijn er 365 dagen per jaar stadsbezichtigingen per bus, schip of te voet.

Buda

Wij gaan op deze pagina de vele bezienswaardigheden van Budapest stuk voor stuk langs. We beginnen met het stadsdeel Buda, dat net als Rome op zeven heuvelen is gebouwd...

Heuvels van Buda

Een karakteristiek deel van Budapest wordt gevormd door Buda en de Heuvels van Buda, hier bevindt zich de groene long van de hoofdstad met bekende recreatiegebieden als de Sashegy (zie coverillustratie MM 74), de János-hegy, Normafa, de Széchenyi-hegy, de Kis- en Nagy-Hárshegy, de Remete-hegy, de Hármashatárhegy en het wildpark van Budakeszi. Deze heuvel- en bosgebieden vormen samen het Natuurpark Buda. Voor een eerste kennismaking met dit heerlijke gebied raden we u aan de volgende route te nemen: van het Széll Kálmán-plein (het voormalige Moszkva tér) neemt u tram 56 richting Hûvösvölgy. 

Vandaar gaat u met de kindertrein (Gyermekvasút) richting Széchenyi hegy. De trein passeert het hoogste punt van Budapest, de János-berg (526 m). Hiervandaan kunt u met de zogenaamde libegõ (stoeltjeslift) afdalen naar het Zugliget en met bus 158 keert u terug naar het startpunt. 

U kunt de route ook andersom doen, maar ga dan op de Szilágyi fasor met de tandradbaan (Fogaskerekű vasút) omhoog naar de Széchenyi hegy. Daar aangekomen wandelt u een klein stukje naar het startpunt van de Kindertrein.

Er zijn twee grotten van de hoofdstad voor het publiek toegankelijk: de Pálvölgyi-druipsteengrot (ingang: Szépvölgyi út 162) met een route van 500 meter en de Szemlő-hegyi-grot (ingang: Pusztaszeri út 35) met een route van 300 m. De laatste grot fungeert tevens als kuurgrot. Beide zijn per bus te bereiken vanaf het Kolosy tér.

Óbuda

In het noordelijke gedeelte van dit gebied liggen de resten van de stad en het legerkamp van Aquincum, de tweeduizend jaar oude Romeinse voorloper van Boedapest. Hier bevinden zich twee amfitheaters, met mozaïk versierde villa’s en het legerbad met de steenzuilen van de waterleiding. Het Aquincum Museum (Szentendrei út 139) is feitelijk een ruïne-achtig terrein en bevat als interessante voorwerpen als beeldhouwwerken, muurschilderingen en een orgel uit de Romeinse tijd.

Het Hoofdplein (Főtér) van Óbuda biedt een pittoreske aanblik door de oude huisjes zonder bovenverdieping, de kleine restaurantjes en de prachtige musea. Hier bevindt zich het Varga Imre Museum (Laktanya u. 7.) waar de scheppingen van de beroemde hedendaagse beeldhouwer Imre Varga tentoongesteld zijn. Tevens vindt u hier het Vasarely Museum (Szentlélek tér 6.) waar het complete oeuvre van Victor Vasarely (Vásárhelyi Gyõzõ) wordt beheerd. Vásárhelyi werd als schepper van de popart wereldberoemd.

In het Kiscelli Museum (Kiscelli út 108) zijn kunstwerken over de hoofdstad te zien. Tevens is er een uitgebreide verzameling van beeldende kunst uit de 19^e eeuw.

De Burchtheuvel van Buda (Vár)

Het Koninklijk Paleis aan het Szent György-plein, dat in de veertiende eeuw werd gebouwd en vierhonderd jaar later in barokstijl werd verbouwd, is gedurende zevenhonderd jaar de woonplaats van de Hongaarse koningen geweest. In dit imposante gebouw bevinden zich de drukst bezochte musea en kunstgalerijen van Boedapest.

De Nationale Galerie (Nemzeti Galéria, gebouwen B, C, D) geeft een overzicht van de Hongaarse kunstgeschiedenis van de tiende eeuw tot op heden; de Galerij biedt onderdak aan de volgende tentoonstellingen: middeleeuws en renaissance lapidarium, gotische houten beelden, paneelschilderingen, altaarschilderingen; renaissance- en barokkunst, negentiende en twintigste eeuwse schilder- en beeldhouwkunst alsmede een muntenkabinet. De crypte van de Habsburge Paladijnen is uitsluitend onder begeleiding van een gids te bezichtigen. In het Historisch Museum van Boedapest (gebouw E) zijn de gerestaureerde overblijfselen van het middeleeuwse koninklijke paleis van Boeda te zien alsmede de kapel en gotische beelden. Tevens vinden wij hier tijdelijke en permanente tentoonstellingen over de geschiedenis van Boedapest. In de grootste bibliotheek van het land, de Nationale Bibliotheek Széchényi (gebouw F) worden middeleeuwse codexen tentoongesteld. Dit is de rijkste verzameling van de zogenoemde. corvina’s van koning Matthias. Tevens worden er tijdelijke exposities gehouden. In het Museum voor Hedendaagse Kunst (Ludwig Museum, gebouw A) zijn de fraaiste Hongaarse en buitenlandse voorbeelden van hedendaagse kunst te bekijken.

De hoofdkerk van Boeda is de Matthiaskerk (Mátyás templom) die ook wel bekend is onder de naam Onze Lieve Vrouwenkerk. Deze kerk is gelegen aan het Szentháromság tér 2 en heeft een gebeeldhouwde, gotische toren. Dit is de plaats waar koningen werden gekroond en koninklijke bruiloften werden gehouden. In het begin van de negentiende eeuw is de kerk met medewerking van talloze beroemde kunstenaars uit die tijd op neo-gotische wijze verbouwd. In de crypte van de kerk bevindt zich een collectie religieuze kunst (o.a. een verzameling oude beelden, relikwieën, een schatkamer en een kopie van de Heilige Kroon). Vanaf de lente tot in de herfst worden er in de kerk concerten gehouden.

Op de middeleeuwse wallen van de burcht is een neo-romaans vestingsysteem gebouwd, het Vissersbastion (Halászbástya). Hiervandaan hebt u een schitterend uitzicht over de stad. Op de achtergrond ziet u de resten van de Sint-Nicolaaskerk en het klooster van de Dominicanen uit de dertiende en veertiende eeuw. Deze resten werden op ingenieuze wijze verwerkt in de nieuwbouw van het Hilton hotel. Op de Dominicaner binnenplaats van het hotel worden ’s zomers openluchtvoorstellingen georganiseerd. Tegenover het hotel kunt u in het Huis van de Hongaarse wijnen bijna alle Hongaarse wijnen proeven. De woonhuizen gelegen aan de straten die de verbinding vormen tussen het Bécsi-kapu-plein en het Dísz-plein (dit zijn de twee ingangen van het burchtkwartier) staan op middeleeuwse fundamenten. Een interessant kunsthistorisch detail in deze huizen vormen de zogenoemde gotische zitcabines in de portieken. In het grottensysteem onder de Burchtheuvel (Burchtgrot, ingang: Országház u. 16) kunt u, uitsluitend onder begeleiding van een gids, een route van 1800 meter afleggen. De grot zelf heeft een totale lengte van 12 km.

Onder de burcht bevindt zich tevens het Grotziekenhuis, een noodhospitaal diep onder de grond dat dienst deed tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In het Krijgshistorisch Museum (Hadtörténeti Múzeum, Tóth Árpád sétány 40) en het Handels- en horecamuseum  (Fortuna u. 4.) worden interessante voorwerpen uit het verleden tentoongesteld, terwijl u in het Museum van de oude middeleeuwse synagoge (Táncsics M. u. 26.)  een indruk kunt krijgen van de leefwijze van de joden in het toenmalige Boeda. In het in barokstijl gebouwde  Erdődy–Hatvany paleis (Táncsics M. u. 7.) is het Museum voor Muziekgeschiedenis  gevestigd met een collectie bijzondere muziekinstrumenten. Tevens wordt in het gebouw de rijke handschriftenverzameling van de beroemde Hongaarse componist Béla Bartók (1881–1945) bewaard.

Gellértberg (Gellérthegy)

Er zullen maar weinig wereldsteden zijn waar je midden in de stad een berg aantreft die het predikaat beschermd landschap draagt. Op de top van de berg ligt de citadel, een militaire vesting uit 1851, die tegenwoordig uitsluitend een toeristische functie heeft. Vanaf het terras heb je een bijzonder fraai en zeer veel gefotografeerd uitzicht over de stad.

.

Van diep onder de grond komt hier heilzaam water naar boven dat gebruikt wordt in het Gellért-bad, gelegen aan de voet van de heuvel. Het Gellért (Kelenhegyi út 2–4) is een van de fraaiste badhuizen van Hongarije en heeft thermaalbaden, bubbelbaden, een golfslagbad, een zwembad en een openluchtbad. 

Twee andere badhuizen stammen uit de Turkse periode: het Rudas-bad (Döbrentei tér 9) en het Servische bad (Hadnagy u. 8–10). In beide baden kunt u gebruik maken van  thermaal-, stoom- en bubbelbaden, in het Rudas-bad bevindt zich bovendien nog een zwembad. Eveneens stammend uit de tijd van de Turkse bezetting van de stad zijn het Mausoleum van Gül Baba op de Rozenheuvel, een waar pelgrimsoord voor moslims (Mecset u. 4) en het Kuurbad Király (Fõ u. 82–84)

In het zuiden van Boedapest ligt Budafok, dat vanwege de goede wijngaarden bekend staat als de stad van wijn en champagne. Tot de plaatselijke bezienswaardigheden horen het kelderlabyrint en het Museum van de champagne-fabriek Törley (Kossuth L. u. 82–94). 

Niet ver van Budafok bevindt zich in het Beeldenpark Museum (hoek Balatoni út–Szabadkai út) een unieke collectie (stand)beelden uit de communistische periode. Ook het Kasteelmuseum van Nagytétény (district 22, Kastélypark u. 9-11) met haar meubelverzameling en het winkelcentrum Campona zijn zeer zeker de moeite waard. In Campona staat het tropicarium dat het leven in de zee laat zien.

Pest

Als u van Boeda de Donau oversteekt naar de linkeroever komt u in het stadsdeel Pest met zijn historische wijken, parken, plantsoenen en beroemde bezienswaardigheden. Van de negen bruggen over de Donau wijzen wij u op de Kettingbrug (Lánchíd), die gebouwd is in 1849 en vernoemd naar Graaf Széchenyi.

Binnenstad (Belváros)

De Parochiekerk van de binnenstad op het Március 15.-plein is de oudste kerk van de stad. Het unieke aan deze kerk is dat er diverse bouwstijlen in vertegenwoordigd zijn, van romaans tot classicistisch. 

De recentelijk vernieuwde Synagoge (Dohány u. 2) is de grootste van Europa. De uitstekende akoestiek maakt de synagoge bijzonder geschikt voor concerten. Op de binnenplaats is het Joods Museum gevestigd, waarin een unieke collectie is samengebracht over de joden in Midden-Europa. Het museum is tevens het Centrum voor joodse cultuur. 

Het Hongaars Nationaal Museum (Nemzeti Múzeum, Múzeum körút 14–16) is een van mooiste gebouwen van de Hongaarse classicistische bouwkunst. Sinds 1846 wordt hier de belangrijkste openbare verzameling van het land bewaart. Het gaat hier om voorwerpen uit de geschiedenis van het Hongaarse volk van prehistorische tijden tot heden.

De Markthal (Vásárcsarnok, Fõvám krt. 1–3) imponeert door de geweldige, architectonische uitstraling en het heerlijke aanbod aan voedselproducten en delicatessen. Ook kun je er prima eten.

Hongaarse Jugendstil (Szecesszió)

De mooiste voorbeelden uit de Hongaarse Jugendstilperiode vormen het Museum voor Kunstnijverheid (Üllõi út 33–37), de woonhuizen aan het Szervita-plein (binnenstad van Pest) en het voormalige gebouw van de Postspaarbank (Hold u. 4).

Het Parlementsgebouw (Kossuth Lajos plein) is het grootste en rijkst versierde gebouw van het land. Het gebouw is tussen 1885 en 1902 gebouwd door bouwmeester Imre Steindl. Het Parlement is 96 m hoog en 118 m breed, heeft 10 binnenplaatsen, 29 trappenhuizen en 27 ingangen en had als eerste in Europa een centrale verwarmingssysteem. In dit regeringscentrum worden de Heilige Kroon en de kroonjuwelen bewaard. Deze zijn alleen met een gids en in groepsverband te bezichtigen.

De Sint Stefanusbasiliek (Szent István-bazilika, Bajcsy-Zsilinszky-straat) is opgetrokken in neo-renaissance-stijl en heeft de rang van basilica minor. Het is de grootste kerk van Boedapest en de op één na grootste kerk van Hongarije. In de kapel ligt, als een verborgen schat, de al duizend jaar intact gebleven rechterhand van de eerste Hongaarse koning, de Heilige Stefanus (1000–1038). De kerk bezit de grootste klok van het land. In de schatkamer zijn kerkhistorische voorwerpen te zien en vanaf de balustrade van de toren heeft u een magnifiek uitzicht over de stad.

Het is alleszins de moeite waard om in het centrum van Pest een wandeling te maken over de Andrássy-boulevard, die ook een vemelding heeft gekregen op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Aan beide zijden van deze rechte allée bevinden zich in eclectische stijl uitgevoerde woonpaleizen uit de negentiende en twintigste eeuw. De Hongaarse Staatsopera (Andrássy út 22) is een prachtig voorbeeld van het werk van de beroemdste Hongaarse architect Miklós Ybl en is sinds 1864 het centrum van de Hongaarse muziekcultuur. Het operahuis, dat plaats biedt aan 1200 toeschouwers, alsmede de toneelinrichting kunnen onder begeleiding van een gids worden bezichtigd.

Stadspark (Városliget)

De gebouwen in het Stadspark zijn in 1896 ter gelegenheid van het duizendjarig bestaan van Hongarije in een golf van nationale trots verrezen. Op het imposante Heldenplein is op een zesendertig meter hoge zuil de Heilige Kroon te zien die door aartsengel Gabriël omhoog wordt gehouden. De centrale beeldengroep van het Millenniummonument herinnert aan de zeven Hongaarse stammen die onder leiding van Árpád voor de Hongaren een land hadden gevonden. In de ruimten tussen de zuilen staan beelden van Hongaarse koningen, van veldheren die voor de onafhankelijkheid van het land hebben gevochten en van grote politieke leiders. Het monument staat rond de beelden van de helden die hun leven hebben gegeven voor het vaderland. 

Aan het Heldenplein staat ook het Museum van Beeldende Kunsten (Szépművészeti Múzeum) met de mooiste kunstverzameling van het land. In de galerij van de oude meesters kunt u o.a. de grootste schilderijenverzameling van wereldberoemde kunstenaars en Spaanse meesters buiten Spanje zien. De werken van Bellini, Brueghel, Corregio, Dürer, El Greco, Giorgione, Goya, Murillo, Leonardo da Vinci, Raffaello, Rembrandt, Frans Hals, Rubens, Tiziaan en Velasquez, alsmede die van Delacroix, Gauguin, Monet, Renoir en Corot uit de 19^e eeuw genieten internationale faam. De Kunsthal aan de overkant vormt de grootste tentoonstellingsruimte van het land. Hier worden zeer bijzondere wisselexposities gehouden. 

De Burcht van Vajdahunyad, gelegen op het Széchenyi eiland, bestaat uit een aantal replica's van beroemde gebouwen: de vele stijlen die bij de bouw zijn toegepast variëren van romaans tot barok en zijn ontleend aan gebouwen uit het historische Hongarije.

 Hierbij trekt vooral de kopie van het kasteel van Vajdahunyad de aandacht; de oorspronkelijke versie hiervan staat in Transylvanië in het huidige Roemenië. In 1896 is in dit complex als het eerste in zijn soort het Landbouwmuseum gevestigd. De vijver biedt ’s zomers gelegenheid voor een romantisch roeitochtje en ’s winters kun je er heerlijk schaatsen op de ijsbaan. 

Het Széchenyi Bad (Állatkerti körút 11) is het grootste kuurbad van Europa met thermaal-, stoom- en bubbelbaden, een zwembad en een openluchtbad. In het Verkeersmuseum (Városligeti körút 11) is een van de oudste historische verzamelingen van Europa over transport en verkeer ondergebracht. 135 jaar geleden werd hier als eerste ter wereld de Dierentuin opgericht. In het Stadspark staan interessante gebouwen uit de Hongaarse Jugendstil-tijd. Aan de rand van het park vindt u het 'Gundel', het fraaiste en meeste chique restaurant van de hoofdstad. Het is vernoemd naar de familie Gundel en vormt een begrip in de Hongaarse cuisine.

De Jugendstilgebouwen van het Hongaarse Instituut voor Geologie (Földtani Intézet, district 14, Stefánia út 14) en de Rooms-Katholieke parochiekerk van de stadswijk Kőbánya (District 10, Szent László tér 25) zijn prachtige voorbeelden van Hongaarse bouwkunst. 

In het Park van de Hongaarse spoorweghistorie kunnen alle voertuigen rijden en mag alles worden aangeraakt (District 14, Tatai út 95).

Margaretha-eiland (Margit sziget)

In het midden van de Donau en centraal in Boedapest ligt het voor auto’s gesloten Margit-eiland. Het eiland is van beide zijden van de stad gemakkelijk te bereiken, zowel te voet als met bus 26 vanaf het Nyugati plein. Het twee km lange eiland vormt een belangrijke groene oase in het hart van Boedapest en strekt zich uit van de Margit-brug tot aan de Árpád-brug. Met zijn honderd jaar oude bomen, het gekleurde bloementapijt van de rozentuin, het meertje met thermaalwater en de sfeervolle Japanse tuin is het een aangename plek om even wat gas terug te nemen en een wandeling te maken. Het wildpark is hier dé attractie voor kinderen. In het Hajós Alfréd-zwembad worden belangrijke sportwedstrijden gehouden en het Palatinus is een openluchtzwembad met alle mogelijkheden voor waterplezier.  

’s Zomers worden er in het openluchttheater bij de watertoren concerten georganiseerd. U vindt hier kortom een compleet aanbod aan ontspanning en amusement. Op het eiland liggen tevens de resten van de zevenhonderd jaar oude franciscaner en dominicaner kerk en klooster. In de toren van de premonstratenzer kerk luidt de oudste klok van het land. Om de bezienswaardigheden van het eiland te ontdekken kunt u in het hoofdseizoen gebruik maken van de minibus. Het hele jaar kunt aan het noordelijke eind van het eiland, bij de Bringó-burcht nabij het hotel, tandems of een Bringó-koetsje huren.