Volksmuziekviolist Ökrös Csaba overleden
Op 26 juni 2019 is op 59-jarige leeftijd Csaba Ökrös overleden. Hij was een primás (eerste violist van een strijkcombo), componist en docent volksmuziek aan het Liszt Ferenc Conservatorium te Budapest.
Het nieuws van zijn onverwachte dood was op tal van internetfora te lezen. Een dag eerder kon je aan de vele steunbetuigingen al merken dat er iets ernstigs aan de hand was, de volgende dag al kwam het tragische bericht van zijn overlijden.
Csaba Ökrös werd in 1960 geboren. Door toeval kwam hij als kind in aanraking met de viool, maar hij speelde eerst vooral klassieke muziek. Maar op zijn zestiende begeleidde hij al het volksdansgezelschap van zijn woonplaats (over het begin van zijn muzikale loopbaan vertelde Ökrös in een interview aan Most Magyarul!, dat verscheen in nummer 38 (2007). Op die leeftijd kreeg hij steeds meer belangstelling voor de volksmuziek van Transsylvanië. Er waren tijden dat hij wekelijks afreisde naar Kolozsvár (Cluj), waar de bekendste etnomusicoloog van Transsylvanië, Zoltán Kallós hem onder zijn hoede nam en hem meenam naar de regio Mezőség, de bakermat van het „danshuis” (zie ook MM 81). Hier kreeg hij van de locale volksmusici les in het spelen van de typische danshuismuziek. Later kwam hij ook veel in de regio Kalotaszeg (zie ons recentelijk verschenen nummer 86) , waar hij o.a. de fameuze Fodor Sándor alias ’Neti’ leerde kennen, die wel de laatste grote primás van Kalotaszeg kan worden genoemd
Ökrös begon zijn studies in Eger, maar na anderhalf jaar kreeg hij een job aangeboden in Boston in de Verenigde Staten om er les te geven in Hongaarse volksmuziek. Na terugkeer in Hongarije ging hij als primás spelen bij de begeleidingsorkesten van het Bartók Dansgezelschap en het Hongaarse Staatsfolklore Dansensemble. In 1986 richtte hij zijn Ökrös Ensemble op dat vijftien jaar lang de prachtigste cd’s uitbracht. Zijn cd’s Az örök Kalotaszeg (zie ook MM 86) en Bonchida háromszor beschouw ik als de beste en mooiste producties van Hongaarse volksmuziek, die ooit zijn uitgebracht. Op beide cd’s is overigens ook Roemeense en zigeunermuziek te horen. De albums werden geproduceerd door László Kelemen, de kontra-speler (altviolist) van het Ensemble. In de vijftien jaar van het bestaan van het Ökrös Ensemble ging het elk jaar op tournee naar Amerika en samen met Neti traden ze op in de grootste concertzaal van Philadelphia.
In 1997 was het Ökrös Ensemble eveneens samen met Neti op tournee in Nederland waar ze onder meer Bloemendaal aandeden en een concert gaven en ook een dansworkshop en danshuis begeleidden, waarvan door de organiserende Hongaarse School een registratie is gemaakt (te zien op YouTube - bovenstaande foto's zijn stills uit de film).
Nadat er geen Amerikaanse tournees meer werden georganiseerd, viel het ensemble uit elkaar, maar Csaba Ökrös bleef zich in allerlei vormen bezighouden met muziek. Hij componeerde ook (klassieke) muziek, schreef muziek voor films en theaterproducties en gaf les op verscheidene scholen. Na de oprichting van de studierichting volksmuziek aan het Liszt Ferenc Conservatorium in Budapest was Ökrös er eerst student en aansluitend docent volksmuziek.
In 2007 kwam Ökrös andermaal naar Nederland en begeleidde zangeres Ági Szalóki op haar tournee. Onderstaande foto's zijn gemaakt in gebouw Zang en vriendschap door Edwin van Schie.
Zijn virtuoze spel was onnavolgbaar, hij was een van de beste (voor velen de beste) volksmuziekviolist aller tijden!
Door Endre Abkarovits (vertaling Edwin van Schie)