Artikel uit Most Magyarul! Hongarije Magazine, nr. 30, 2005
Serie Hungarolingua fors uitgebreid
De historie van Hungarolingua: Igék en Igéző
Al diverse malen hebben wij in Most Magyarul! de diverse leermiddelen beschreven die ontwikkeld zijn en uitgegeven door Debreceni Nyári Egyetem, de zomeruniversiteit van Debrecen. Begin jaren negentig is men de serie gestart met Hungarolingua deel 1, dat bestond uit een koffer vol leermiddelen: een stuk of vijf boeken met twee videobanden, een paar geluidscassettes en een diskette! Vooral met de diskette heb ik met diverse lesgroepen veel plezier gehad: het leren per computer werkte heel stimulerend. Ook vandaag de dag demonstreer ik de software van die eerste diskette nog regelmatig. Later bracht men deel 2 uit, in een bijna identieke koffer met boeken en videobanden, maar in plaats van een MS-Dos schijfje zat er nu een heus programma in Windows bij met de besturingsfuncties van de muis!
Helaas was dit product van matige kwaliteit: heel vaak werkte het programma niet zoals bedoeld, van stimuleren werd het eerder frustreren.
Maar de rest van de cursusmaterialen zijn oké, er is veel videomateriaal en veel geluidsmateriaal en met de komst van deel 3 (echter zonder video) kwamen ook de verder gevorderde cursisten aan hun trekken. Deel 3 bevat een keur aan teksten op allerlei gebieden zoals maatschappelijk, medisch, sport, architectuur etc. Het boek is zeer geschikt voor degenen die na een grondige basiskennis van het Hongaars eindelijk toe zijn aan volwassen teksten en die hun woordenschat flink willen uitbreiden!
Intussen groeide ook de zomeruniversiteit verder, jaarlijks bezoeken zo’n vijfhonderd cursisten het vermaarde gebouw van de Kossuth Universiteit te Debrecen. Voor de vele terugkerende bezoekers was het natuurlijk zaak telkens nieuw lesmateriaal te vinden en de zeer ervaren docenten beschikten inmiddels over zoveel lesmateriaal en zelf ontwikkelde oefenstof dat het voor de hand lag om daar ook iets mee te doen.
Allereerst viel de keus op Nem csak dalok, een liederenbundel van de hand van Zsuzsa Laczkó, met bijpassende oefeningen en een geluidscassette, heel leuk. Vervolgens kwamen er CD-Roms met bewerkte en ingesproken klassiekers uit de Hongaarse literatuur, bijv. A Pál utcai fiúk, grammaticaboeken, een uitspraaktraining en Fülelő, een boek met luistervaardigheidsteksten en -oefeningen.
Verreweg het nuttigste boek uit deze nieuwere reeks was Igéző, een oefenboek voor werkwoorden met werkwoordsvoorvoegsels (ige betekent werkwoord in het Hongaars). Dit boek heb ik besproken in Most Magyarul! nr. 20. Later volgden een Engels en een Duits woordenboekje bij Igéző (misschien moet ik maar eens een Nederlandse versie maken...).
Inmiddels is de serie nog uitgebreid met Szemezgető, een bundel leesteksten met tekstbegripoefeningen bedoeld om cursisten aan een flink leesaanbod te helpen. Dit boekje is goedkoop, redelijk strak en overzichtelijk vormgegeven (in zwartwit) en het is de laatste uit de serie Hungarolingua.
Sinds het Nyári Egyetem ook in Budapest een taalschool is begonnen en zich daar uiteraard mede richt op de vele potentiële zakelijke cursisten bevatte het verlanglijstje nog een cursus Business Hongaars. En kijk, tessék! Itt van: Magyar üzleti nyelvkönyvzag vorig jaar het licht. Dit fantastische boek van de hand van Tibor Laczkó en Edit Rácz bevat eigenlijk alles wat je als vergevorderde cursist maar wenst op het gebied van business, computer, marketing, moderne maatschappij. Kocht ik voorheen nog een flink aantal verschillende tijdschriften (van Kutyák, Nők lapja via Lakáskultura en HVG tot Számítástechnika) om vertrouwd te worden en te blijven met de hedendaagse Hongaarse woordenschat, nu kun je met dit ene boek alle gebieden bestrijken: van internationale handel en de EU tot e-marketing, verzekeringen, reclame, investeringen, bedrijfsleven en de aandelenbeurs! En bij elk thema is er aandacht voor woordenschat, idioom en passende oefenstof.
Met Magyar üzleti nyelvkönyv van uitgeverij Debreceni Nyári Egyetem werd ook de titel van de cursusboekenserie omgezet in Lingua Hungarica. Ik had de hier besproken boeken trouwens nog maar net in mijn bezit of er kwam al weer een nieuw deel uit in deze serie: nu weer een grammaticaal oefenboek, Igék. En om maar meteen de toetreding tot de EU mee te vieren is de cover opgesierd door een schetsmatige kaart van Europa.
Vernieuwende grammaticale aanpak in Igék
Helaas is Igék (vooralsnog?) alleen in het Hongaars geschreven, maar toch bevat het voor de gevorderde cursist tal van nuttige oefeningen met – de titel laat het al vermoeden – werkwoorden: de tijden,wijzen en vervoegingen. Ook sterk zijn de hoofdstukken Igevonzat (werkwoorden met een vast voorzetselvoorwerp: lachen om, denken aan, wachten op etc.) en Képzett igék (werkwoorden met hun verschillende afgeleide vormen: bijv. kezdődik vs. kezd en series als vált, változik, változtat, váltogat. Met name de duidelijke en ruime behandeling van de onbepaalde en bepaalde vervoeging is up to date en biedt een oplossing voor wat in Hungarolingua deel twee nog als fout kon (of nog steeds kan) worden beschouwd:
Én is azt iszok! stond daar zomaar geschreven, terwijl generaties Hongaarse scholieren en cursisten Hongaars toch leren dat azt een zogenoemd bepaald lijdend voorwerp is.
Oplossing grammaticaal probleem
Nee, de oplossing die men in Igék biedt is de volgende: „Ofschoon het lijdend voorwerpformeel gezien bepaald is gebruiken wij bij de aanwijzende voornaamwoorden ezt en azt toch de onbepaalde vervoeging als ze een partitieve betekenis hebben” (met andere woorden: als ze een deel aanduiden van een geheel, EvS). De bijbehorende voorbeeldsituatie (p. 9) maakt een en ander duidelijk:
- Én dobostortát kérek. És te?
- Én is azt kérek. (Abból a fajtából...) (Ofwel: van die soort, daarvan)
- Dit staat dan tegenover:
- Melyiket kéred?
- Azt kérem. (Amelyikre rámutatok.) (Ofwel: het precies aangewezen product).
- Ik ben benieuwd hoe de verschillende native speakers Hongaars hierover denken (Laat u de redactie maar eens iets horen!).
Zo langzamerhand zijn met de boeken van Debrecen bijna al mijn wensen omtrent cursusmateriaal vervuld. In onze gevorderdengroep in Haarlem waren wij na een aantal jaren uitgekeken op Halló, itt Magyarország! en met frisse moed begonnen aan Hungarolingua deel 3, het oefenboek 3 en Igéző, en van tijd tot tijd zullen we zeker ook eens gaan neuzen in de andere boeken van Lingua Hungarica. Wie ook kennis wil maken met deze boeken kan contact opnemen met de Hongaarse School (023 538 94 61 of een kijkje nemen op onze website www.hongaarseschool.nl.nl, of een bestelling plaatsen via onze bestelservice. Sok sikert kívánok!
Edwin van Schie