De 'Hongaarse Zee', zo wordt het Balatonmeer ook wel genoemd, een groot meer midden in Transdanubië, 77 km lang met zijdeglanzend water van een geelgroene, opaalachtige kleur. Het Balaton is een van de kostbaarste natuurlijke schatten van het land en het meest bezochte vakantiegebied. Met een oppervlakte van ongeveer 600 vierkante km is het Balaton het grootste meer van Midden-Europa, de kustlijn is 195 km lang, het breedste gedeelte is 14 km, het diepste gedeelte ruim twaalf meter. De ondiepe zuidoever is ideaal voor kinderen, maar ook aan de snel dieper wordende noordkant zijn fijne stranden. De temperatuur van het water schommelt in de zomer tussen de twintig en zesentwintig graden, warmer dus dan de buitentemperatuur in de ochtend of de avond. Het water van het meer en de fluweelachtige modder helpen tegen zenuwaandoeningen, bloedarmoede- en uitputtingsklachten. Aan de kust van het Balaton zijn vele vakantieplaatsen die het u graag naar het zin maken.

Noordoever van het Balatonmeer

Als eerste zullen we de belangrijkste plaatsen op de noordoever bekijken. Het gebied tussen Balatonakarattya en Keszthely telt ongeveer vijfentwintig toeristenplaatsen, die door een gordel van bergen worden omzoomd. Iets buiten het kustgebied liggen steden, die interessant zijn voor uitstapjes op dagen dat het iets minder fraai weer is.

 

Alsóörs

In de middeleeuwen stond deze plaats bekend om de rode-steengroeve. Vanwege het feit dat zijn schoorsteen leek op een hoofd met tulband noemt men het oudste, vijftiende-eeuwse herenhuis in Alsóörs het Turkse huis (Petőfi köz. 7).

 

Badacsony

Aan de flank van de Badacsony-berg (437 m), een vroegere vulkaan in de vorm van een doodskist, treffen we geologische bijzonderheden aan. Langs de weg naar de wijngaarden van de pauliner ofwel grijze monniken (vandaar de beroemde Szürke Barát-wijn, de Grijze Monnik) zien we versteende lavazuilen, de zogenoemde 'basaltorgels'. De twee mooiste, tweehonderd jaar oude pershuizen staan bij het Róza Szegedi-huis (Kisfaludi út) waar literatuur en wijncultuur van het Balaton hand in hand gaan. Hier bevindt zich tevens het meest geliefde wijnrestaurant van de omgeving. Vanaf de veranda van het barokke Kisfaludy-huis (Szegey R. u. 87) heeft u een fascinerend uitzicht, evenals vanaf het hoogste punt van de berg, het veertien meter hoge Kisfaludy-uitkijkpunt of vanaf het zuidwestelijk gelegen Ranolder-kruis.

In het Huis van Badacsonytomaj is een museum over de schilder van het Balaton, József Egry (1883-1951) ingericht (Egry József sétány 12). In 1932 werd in Badacsonytomaj als eerste basaltkerk in Midden-Europa de Heilige Imre kerk gebouwd. Van het  beschermde natuurgebied van Badacsony noemen wij graag de vulkanische 'getuige-bergen' die een fantastisch uitzicht bieden: de Gulács (393 m), de Csobánc (376 m) en de Sint Jorisberg (Szent Györgyhegy) (415 m). Aan deze bergen is het waterniveau van de voormalige Pannonische zee te zien. In Badacsonyörs in het Folly-arboretum zijn 400 soorten groen blijvende planten bijeengebracht (Arborétum u.). Zeer de moeite waard!

Balatonalmádi

Balatonalmádi is sinds 1877 al een geliefde badplaats. Het heeft het grootste strand van de noordkust. In het oog springen hier de van rode steen en van permisch zandsteen opgetrokken gebouwen, zoals de rooms-katholieke kerk met de Sint Jobkapel (Óvári Ferenc u.), een prachtige met Venetiaans goudmozaïek versierde kapel die oorspronkelijk een plaatsje had in de Koninklijke Burcht van Buda. Hier werd als nationaal relikwie de rechterhand van de Heilige koning Stefanus bewaard. Op de 6 km lange educatieve Rode Zandsteenroute worden de bezienswaardigheden van het Nationaal Park Balaton met borden aangegeven. In het bij Almádi gelegen Vörösberény staat een kerk uit de dertiende eeuw, de enige ongehavende middeleeuwse vestingkerk van de wijde omtrek.

Balatonederics

Kamelen, buffels en zebra’s in de buurt van het Balatonmeer? Ja, deze en nog andere niet-inheemse dieren zijn te zien in het safaripark van het Afrika Museum (Kültelek 11). Het Afrika Museum is opgericht door Endre Nagy, de bekende jager en Afrika-reiziger. De bonte verzameling van het museum bestaat uit jachttrofeeën en Afrikaanse kunst- en gebruiksvoorwerpen. De onlangs geopende Csodabogyó-druipsteengrot kan op verzoek worden bezocht.

Balatonfüred

Deze badplaats aan het Balaton is het oudste kuur- en vakantieoord van Hongarije. Hier voer in het verleden de eerste stoomboot, hier werd de eerste zeilvereniging opgericht en hier lieten bekende personen in de vorige eeuw voor het eerst hun villa’s bouwen. 

 

De in eclectische stijl ontworpen villa van de grote romancier Mór Jókai (1825-1904) is nu museum (Honvéd u. 1) en toont de originele inrichting en  persoonlijke voorwerpen van de dichter. Al driehonderd jaar worden in Balatonfüred hartpatiënten behandeld met behulp van zuurhoudend water. Dit bronwater kan worden geproefd in de ‘drinkhal’ Lajos Kossuth. Ook wordt het als drinkkuur aangeraden tegen suikerziekte en spijsverteringsstoornissen. In de gang van het sanatorium (Gyógy tér) hangen de gedenkplaten van het Pantheon van het Balaton, in de theaterzaal wordt sedert honderdzeventig jaar op elke laatste zaterdag van juli de koningin van het Anna-bal gekozen.

Langs de kust, op de wandelpromenade Tagore, staan beelden, gedenkplaten en herinneringsbomen van vele Hongaarse en buitenlandse culturele grootheden. In de maand mei vindt bij de rozentuin de seizoensopening van het Balaton plaats. Een bijzondere aanblik bieden verder de argoniet-stenen in de muren van de honderdtwintig meter lange Lóczy-grot (aan het einde van weg Öreghegyi út). Het Koloska-dal, de bron of het Jókai-uitzichtpunt vormen tenslotte een mooi doel voor een wandeling.

Balatonudvari

Op de begraafplaats Balatonudvari bevinden zich ongeveer vijftig hartvormige grafstenen uit de periode 1808-1840.

Felsõörs

In de 13e eeuw werd hier de op een na mooiste romaanse kloosterkerk van het Balatongebied gebouwd. Op het orgel uit 1745  worden in de zomer populaire orgelconcerten georganiseerd. Bij de Forrás-berg bevindt zich een educatieve wandelroute met als thema geologie.

Keszthely

Keszthely is de grootste en oudste bewoonde plaats aan de kust van het Balatonmeer. Het was in de tijd van de Romeinen een belangrijk handelscentrum: In Fenékpuszta zijn de verblijfselen te zien van het ‘castrum’ van de stad Valcum (tweede tot vierde eeuw). In de drukke Kossuth-straat staat op nummer 22 het  Petõ-huis, het geboortehuis van de componist Károly Goldmark. 

De straat komt uit op het hoofdplein waaraan een veertiende-eeuwse benedictijner kerk is gelegen. In de kerk zijn nog niet zo lang geleden originele, gotische fresco’s tevoorschijn gekomen. Ook het rozetraam is een origineel exemplaar. 

Het derde grootste kasteel van Hongarije is het Festetics-kasteel (Kastély u. 1). Kenmerkend zijn de 101 kamers, de sierlijke poorten, de baroktoren, de prachtige, in oorspronkelijk staat bewaard gebleven kapel en de grafelijke bibliotheek Helikon met zesentachtigduizend boeken. De tentoonstelling in de zestien zalen van het Helikon Kasteel Museum is gewijd aan de levensstijl van de achttiende en negentiende eeuw en toont sierwapens en jachttrofeeën van vorst Windischgrätz. In de muziekzaal, de spiegelzaal, worden elke week concerten gehouden. Het park in Engelse stijl heeft een beschermde status en is gerestaureerd. De vroegere eigenaar van het kasteel, György Festetics, richtte in 1797 Europa’s eerste landbouwhogeschool (Georgikon u. 20) op in het kasteel. De historie van het kasteel en de negentiende-eeuwse wijn- en graanproductie van het Balaton vormen de thema’s van de tentoonstelling in het Agrarische museum Georgikon (Bercsényi Miklós u. 67).

Aan het strand van Keszthely bevindt zich een fraaie, houten pier uit 1892. Het Balaton Museum (Múzeum u. 2) heeft een uitgebreide verzameling op het gebied van het Balatonmeer: de ontstaansgeschiedenis, flora en fauna, bad- en scheepvaarthistorie en een archeologische en etnografische collectie die teruggaat tot 7000 jaar geleden. Voor de wijnbouwgeschiedenis en de diverse wijnen van het Balaton moet je echter in een van de wijnmusea zijn, zoals in het Hungaricum wijnhuis en wijn- en kuipersmuseum (Helikon u. 4.). Het Bacchus wijnmuseum (Erzsébet királyné u. 18.) toont wijnen afkomstig uit de overige eenentwintig Hongaarse wijngebieden.

 In de museumkonditorei van het Marsepeinmuseum (Katona J. u. 19) is een marsepeinen maquette van het kasteel van Keszthely te zien en in het Poppenmuseum (Kossuth u. 11) kijkt een menigte poppen uit naar uw bezoek.

Örvényes

Naast de ruim tweehonderd jaar oude brug over de Pécsely-beek staat een watermolen (Szent Imre u. 1) die nog altijd in goede staat verkeert. Sedert het jaar 1211 maalt men hier al graan, en ook het authentieke molenenaarsgereedschap is in volle glorie aanwezig. 

Tihany

Tihany is gemakkelijk te herkennen aan de kerk met de twee torens. Het plaatsje is gebouwd op de vulkanische bodem van een schiereiland dat vijf km het Balatonmeer in steekt en drieënhalve km breed is. Deze plek is al bijna duizend jaar bewoond en is zeer rijk aan zeldzame planten en dieren.

Van de in 1055 gestichte benedictijner abdijkerk zijn alleen nog de onderkerk en het graf van koning Andreas over alsmede de stichtingsoorkonde van de abdij, de oudste nog bestaande tekst in het Hongaars. Op de onderkerk werd in de achttiende eeuw het met fraai houtsnijwerk versierde barokke kerkklooster gebouwd. Binnen de muren bevindt zich het Benedictijner Abdijmuseum (I. András tér 1) dat plaats biedt aan een tentoonstelling over de geschiedenis van de kerk, een gedenkkamer van Karel IV, de laatste Hongaarse koning (1916–1918), alsmede aan een Romeinse en middeleeuwse beeldenverzameling. In de zomer worden in de abdijkerk orgelconcerten gehouden. 

In het Etnografisch Openluchtmuseum (Batthányi Lajos u. 36) wordt het leven getoond van het vroegere vissersdorp. Ook de achttiende-eeuwse huizen en het pottenbakkershuis (Piski sétány 9) laten zien hoe de mensen in vroeger tijden leefden. Een verkenning van het allereerste, sinds 1952 beschermde, natuurgebied van Hongarije, het Natuurpark van Tihany, wordt mogelijk gemaakt door het Lóczy Lajos-pad. Interessant zijn hier de door de wind afgeschuurde basaltrotsen, de in vulkaansteen uitgegraven kluizenaarshuisjes, de in de elfde eeuw hier gevestigde monnikswoningen en de amandelbomen en amandelweiden op de Csúcs-berg. 

Natuurlijke uitkijkpunten van het schiereiland zijn de Kiserdõ-top en de Aranyház-top die de mooiste is van de ruim honderd oude geisertoppen van de Geiser-weide. Deze bergtoppen bieden een onvergetelijk uitzicht op het Belsõ-meer (Binnenmeer) dat zeer geliefd is bij hengelaars en op het beschermde Külsõ-meer (Buitenmeer) waar wel tienduizend vogels nestelen. Vanuit de haven, een van de mooiste van het Balatonmeer, vaart een pont naar de overkant, naar het anderhalve km verder gelegen Szántód. Het Poppenmuseum (Visszhang u. 4) laat de romantische wereld van poppen en poppenhuizen zien uit de periode 1850-1920.


Zuidoever van het Balatonmeer


Aan de 70 km lange zuidkust met zijdeachtig zand liggen drukke, maar gezellige plaatsen, die in karakter niet voor elkaar onderdoen. Van Balatonaliga tot Balatonszentgyörgy bieden de badplaatsen een compleet pakket strandvertier en waterpret en vormen zij een paradijs voor een geslaagde zon-, strand- en  familievakantie. 

Balatonboglár

Dit plaatsje is het centrum van de zuidkust en tevens het eindpunt van de populaire zwemwedstrijd over het Balaton, die eind juli plaats vindt en die aan de overkant start in Révfülöp. Als bezienswaardigheden noemen wij graag de plaatselijke historische verzameling in het Fischl-huis (Erzsébet u. 12-14), de eerste, in 1932, van gewapend beton opgetrokken kerk van het land, de bolvormige uitzichttoren op de Vár-berg, de beeldende kunsttentoonstelling op de Kápolna-heuvel en de bekende Blauwe- en Rode kapel, waar openluchtevenementen worden georganiseerd.

Balatonföldvár

In deze sinds 1872 bewoonde plaats staan tal van prachtige, oude villa’s. Vanaf de twintig meter hoge balustrade van de uitzichttoren heeft men een prachtig uitzicht over de omgeving. In Köröshegy worden in de rooms-katholiek kerk geregeld orgelconcerten gehouden.

 

Balatonlelle

Het werk van de herderkunstenaars Antal Kapoli en zijn zonen is te zien in het achttiende-eeuwse als boerenhuis ingerichte Kapoli Museum en Galerij (Kossuth u. 35). De rooms-katholiek kerk biedt plaats aan orgelconcerten en in Somogybabod wordt begin juni het Off-Road Festival gehouden

Balatonszárszó

De Bagolyvár (Uilenburcht) is in de stijl van een oude ridderburcht gebouwd (Bagolyvár u. 16/A). In het aangrenzende Balatonszemes is in het Postmuseum (Bajcsy-Zsilinszky u. 46) de ontwikkeling van de Hongaarse post te zien.

Balatonszentgyörgy

Bekend om haar stervormige, in romantische stijl gebouwde Csillagvár uit de negentiende eeuw (Irtási dûlõ). Deze ‘Sterrenburcht’ is het voormalige jachtslot van de familie Festetics. Binnen is een tentoonstelling gewijd aan het leven van de helden van de grensbewakingsforten. Het streekhuis (Csillagvár u. 68) vertegenwoordigt de voor de streek karakteristieke bouwstijl.

Fonyód

Over deze bekende vakantieplaats valt uitsluitend in de overtreffende trap te spreken: vanaf de Berzsenyi-toren heeft u het mooiste uitzicht over het plateau van het Balaton, hier bevindt zich de langste pier (464 meter) en het op een na grootste strand. Nabij het middeleeuwse palissadefort van de Benedenburcht (Szent István u. 119) staat de beroemde, 22 meter lange wijnkelder, het Százéves (honderdjarige) Wijnkelderrestaurant.

Siófok

Deze grootste plaats aan de zuidoever is zeventien km lang. De haven van Siófok wordt door elke scheepvaartlijn van het Balaton aangedaan en is tevens vertrekpunt van de rondvaartboten. De hotels op de Goud- en Zilverkust zijn geliefd, de fraaie parken staan vol met prachtige beelden en de lutherse kerk is ontworpen door Imre Makovecz en gemaakt van Fins hout.

Hier werd ook de bekende componist Imre Kálmán (1882-1953) geboren, de schepper van de Csárdásfürstin en andere wereldberoemde operettes. In het aan hem gewijde museum (Kálmán I. Sétány 5) zijn zijn piano en andere persoonlijke voorwerpen te zien. In het Waterloopkundig Museum József Beszédes (Sió u. 2) bevindt zich een tentoonstelling over de geschiedenis van de scheepvaart en visserij op het Balaton. De uit het gehele Karpatenbekken verzamelde drieduizend soorten mineralen zijn in het Mineralenmuseum (Kálmán I. Sétány 10) te bezichtigen. Naast de vijfenveertig meter hoge watertoren, het symbool van de stad (Szabadság tér), ligt het Cultureel Centrum van de Zuidoever van het Balaton (Fõ tér 2), een plaats voor belangrijke evenementen.

Szántód

Al vanaf de oertijd was hier de oversteekplaats naar de noordoever. Tegenwoordig vaart er een pont. De haven werd in 1802 gebouwd. Het door de benedictijnen van Tihany tussen 1716 en 1741 gebouwde boerderijcomplex is gerestaureerd en geniet de monumentenstatus. Het is nu een toeristisch en cultureel centrum. Voor de prachtige restauratie heeft men de Europa Nostra prijs ontvangen.

In het gebouw van de curie zijn schilderijen en sculpturen te bezichtigen, in de wijnkelder is een tentoonstelling gewijd aan wijnbouwhistorie en in de graanschuur in het knechtenhuis is een historische tentoonstelling ingericht. De herberg biedt alles voor een heerlijk natje en droogje, en het aquarium brengt het levende planten- en dierenrijk van het Balatonmeer dichterbij. Vanuit de Sint-Christoffelkapel (1735) op de Kapelheuvel heeft u een prachtig uizicht op de noordoever.

Zamárdi

Diverse huizen zoals de nummers 120 en 129 aan de Fõ u. zijn monumenten van de volksbouwwijze. In het streekmuseum van Zamárdi (Fõ u. 38) vindt u alle informatie over bouwkunde en woningcultuur langs het Balaton.

Niet alleen de plaatsjes direct aan het meer zijn interessant, ook het achterland biedt tal van bezienswaardigheden op het gebied van natuurschoon, geschiedenis en cultuur.

Buzsák

De volkskunst van Buzsák is in geheel Europa bekend. Met name het borduurwerk is van ongekende schoonheid: hiervan werden beroemde altaarkleden en misgewaden gemaakt. In het tweehonderd jaar oude boerenhuis met veranda is een streekmuseum (Fõ u. 8) gevestigd, dat de geschiedenis van het dorp en het boerenbedrijf laat zien. In het dorpshuis is een volkskunsttentoonstelling te zien en in augustus tijdens de jaarmarkt kunnen we de geweldige rijkdom van de volkskunst van Buzsák bewonderen. Velen zoeken vertier en genot in het thermaalbad in Csisztapuszta, dat vanuit Balatonfenyves met een treintje is te bereiken.

 

Hévíz

Het tweede grootste warmwatermeer ter wereld, overdekt met waterlelies, heeft een oppervlakte van 47.500 m2 en is ter hoogte van de krater 36 meter diep. Het Hévíz-meer, met een heilzame genezende werking ligt op een afstand van 6 km. van het Balaton. Per seconde stroomt 420 liter water van 36 ºC, naar de oppervlakte, dit water is licht radioactief, zwavelhoudend en rijk aan gassen- en mineralen. In de winter is het hierdoor ook mogelijk een openluchtbad te nemen mede dankzij het aangename microklimaat in het dal. Een bijzonderheid is nog de geneeskrachtige modder op de bodem van het meer: de modder heeft een verlichtende werking op aandoeningen van het bewegingsapparaat en op reumatische, ontstekings- en gewrichtsziekten. Het meer van Hévíz met de Indische rode waterlelie geniet als kuuroord al sinds 1795 bekendheid. Ook voor een drinkkuur is het water uitermate geschikt. Deze kuren worden onder medisch-specialistisch toezicht verricht in het Reumatologisch en Revalidatie Ziekenhuis (Dr. Schulhof Vilmos sétány 1). Voor een kuur is een voorafgaand medisch onderzoek wel aan te raden.

 

Verdergelegen plaatsen rond het Balatonmeer

Kis Balaton / Klein-Balaton

Het Kleine Balaton is een vlak, moerasachtig gebied met tienduizenden vogels die huizen in de rietvelden. Van de driehonderdzeventig vogelsoorten in Hongarije nestelen er hier honderdvijftig: het meest reigers en bijeneters. De zeldzaamste vogel is hier de sneeuwwitte zilverreiger. Deze vogelwereld kan worden bekeken vanaf het Kanyavár-eiland (op 2 km afstand van Balatonmagyaród) en vanuit de uitzichttoren op het Pap-eiland (vanuit het dorp Vörs aan de weg richting het wachthuis). In dit streng beschermde gebied kun je alleen onder begeleiding en na afspraak vooraf een tocht maken. Bij het nabijgelegen Kápolnapuszta is het de moeite waard het enige buffelreservaat van Europa te bezoeken.

 

Nagyvázsony

Vanaf de 29 meter hoge burcht van legeraanvoerder Pál Kinizsi (1446-1494) heeft u een prachtig uitzicht over de omgeving. Kinizsi was de legendarische beschermeling van koning Matthias en schopte het van molenaarsjongen tot burchtkapitein. Het verhaal van de burcht en de archeologische opgravingen vormen samen de tentoonstelling in het Burchtmuseum (Vár u. 9). In de burchtkapel is de sarcofaag van Kinizsi te zien.

Een van de mooiste voorbeelden van de late gotiek in Hongarije had de pauliner kerk en klooster (Baráti-puszta) kunnen zijn, maar helaas zijn er alleen nog maar ruïnes van over. Het interieur van de Heilige Stefanus-kerk (Rákóczi u. 148) voert u terug naar de vijftiende eeuw. Het achttiende-eeuwse Zichy-Kasteel (Kossuth u. 12.) is nu hotel, er is een manege en in het beschermde park worden de ruiterspelen van Nagyvázsony gehouden. In het Postmuseum (Temetõ u. 3.) is een tentoonstelling gewijd aan  post en telecommunicatie. Het strooien zadeldak van het Schumacher-huis (Bercsényi Miklós u. 21) doet denken aan het wevershuis van weleer en in de stallen zijn de werktuigen van de kopersmid zichtbaar.

Somogyvár

Het derde grote historische monument van Hongarije wordt gevormd door de gerestaureerde overblijfselen van de in 1091 gestichte benedictijner basiliek en het kloostercomplex (Kapuvár-hegy). Het smaakvolle beeldhouwwerk op de ranke zuilen en fraaie voorbeelden van de romaanse en gotische bouwstijl in Hongarije zijn ter plekke te bewonderen, de overige stenen monumenten bevinden zich in de Nationale Galerij in Boedapest.

Tapolca

Tapolca ligt in een van de interessantste delen van het land: het stadje in het Tapolca-bekken is omgeven door veertien mutsvormige, met wijngaarden overdekte basaltbergen. Tapolca is bekend om zijn geologische wonder, de vier km lange Tavas-grot (Kisfaludi u. 3), waarin je met een roeiboot kunt varen! 

Middenin de stad staat aan de oever van het romantische Malom-meer een tweehonderd jaar oude watermolen die momenteel in gebruik is als hotel. De bibliotheek annex museum (Templomdomb 8) is een van de oudste gebouwen op het gebied van volkseducatie in Midden-Europa en biedt onderdak aan een tentoonstelling over schoolgeschiedenis.

Zalakaros

Per minuut komt hier 830 liter thermaalwater van 96 °C omhoog van een diepte van 2300 meter. Dit water voedt een van de jongste kuurbaden in Hongarije. Mensen met reumatische aandoeningen, met klachten aan het bewegingsapparaat of het zenuwstelsel en patiënten met chronische gynaecologische klachten vinden hier verlichting. Het nieuwste van de twaalf kuurbaden is het bad, waarin voor de massages gebruikt wordt gemaakt van de kracht van het water. Rond het thermaalbad vindt u mooie parken, en  vakantiecomplexen schieten hier uit de grond: nieuwe hotels, vakantiehuisjes en een camping met eigen bad.

 

Mostmagyarul!