Een Hongaarse specialist in revalidatiecentrum Heliomare

(1997)

Hoi, stel je je even voor?
Mijn naam is Zsuzsa Szabó. Ik heb in Hongarije mijn diploma behaald, ik heb vier jaar Conductieve Opvoeding gestudeerd. Na mijn opleiding was ik twee jaar werkzaam in Hongarije, waarna ik werd uitgezonden naar Engeland. Daar heb ik drie jaar als konduktor gewerkt in Birmingham. In 1994 solliciteerde ik naar een project in Nederland. Er waren meerdere sollicitanten, maar de keuze van Heliomare viel op mijn Hongaarse collega en mij. In 1995 ben ik hier met mijn werk begonnen.

Waaruit bestaat je werk? Wat houdt Conductieve Opvoeding in?
Conductieve Opvoeding komt uit Hongarije en is opgezet door András Pető. Het is een speciale pedagogie gericht op lichamelijk gehandicapte kinderen en op patienten met hersenletsel veroorzaakt door Multiple Sclerose, de ziekte van Parkinson of door een ongeval. De pedagogie stelt zich ten doel gehandicapten terug te laten keren in de gewone maatschappij. Het uitgangspunt is dat een gehandicapt kind niet precies de verschillende bewegingspatronen kan uitvoeren. In een groepsproces leren zij deze patronen en gecoördineerde bewegingen uit te voeren.

Was er geen taalprobleem toen je in Nederland kwam?
Jawel, best wel. Toen wij in Nederland kwamen stond de groep, waar we mee zouden werken al klaar en moesten we meteen beginnen. Er was helaas geen tijd ons eerst in de taal te verdiepen.

Hoe werden jullie door je collega's ontvangen?
Wel enthousiast, maar de fysiotherapeuten waren nogal sceptisch. Het project was jammer genoeg niet optimaal voorbereid. We kregen geen tijd om eerst onze collega's duidelijk te maken wat de essentie is van onze methode.

Je werkt met kinderen. Hoe is je relatie met de ouders? Op ouderavonden moet je natuurlijk de ouders verslag doen van de vorderingen van hun kinderen...
95 % van de ouders stond vanaf het eerste begin al positief tegenover ons, want ze zagen hun kind letterlijk veranderen. Gelukkig hadden we meteen al een goed contact, omdat ze zagen dat we ons volledig inzetten voor ons werk, en nog belangrijker, omdat we goede resultaten behaalden met hun kind.

Zou je kunnen zeggen, dat jullie je erkenning vooral van de ouders kregen?
Ja, zo voel ik dat inderdaad. Zij weten immers wat we in drie jaar hebben bereikt.

Hoe lang blijf je nog hier in Wijk aan Zee?
Dit voorjaar loopt mijn contract af, maar ik wil dit schooljaar nog wel afmaken.
Je woont nu drie jaar in Nederland. In hoeverre verschilt in jouw ogen de Nederlandse mentaliteit van de Hongaarse?
Dat kan ik niet precies zeggen. Misschien dat wij Hongaren wat gevoeliger zijn, dat we sommige dingen meer vanuit het hart bekijken. Misschien dat daar de problemen door zijn ontstaan...

Er gaan veel westerse deskundigen naar Midden-Europa. In jouw geval is het net andersom, jij bent als specialist naar Nederland gekomen. Ik ken de kwaliteit van het hoger onderwijs in Hongarije, maar velen in Nederland denken dat wij onze vakkennis naar Midden-Europa moeten brengen en niet andersom.

Jammer genoeg hebben wij dat ook zo ervaren. We mochten ons hier niet zelf ontwikkelen, en dat terwijl ik 14 jaar ervaring heb. Ze erkenden wel dat dit een prima nieuwe methode was, maar je kon er volgens hen nog wel het een en ander aan toevoegen. Ze wilden het project niet echt inpassen in dit systeem en de projectleider, de enige in Nederland die kennis had van deze methode, werd ontslagen. Het kan een subjectief gevoel van mij zijn, maar velen kijken hier neer op wat uit Oost-Europa komt. Het Westen wil het Oosten beleren.

Je Hongaarse collega is vorig jaar al teruggekeerd naar huis. Was het een voor- of een nadeel dat je een collega uit Hongarije had?
Zeer zeker een voordeel. In Nederland was de Conductieve Opvoeding immers onbekend. Het zou heel moeilijk zijn geweest dit allemaal in mijn eentje op te starten. 'Eén zwaluw maakt nog geen zomer.'

Wil je nog wel eens terug naar Nederland?
Ja, maar niet voor mijn werk. Professioneel bekeken vormen deze drie jaar een grote teleurstelling. Maar ik wil graag contact houden met mijn vrienden en ga zeker nog eens naar Maastricht, Groningen of Amsterdam.

Hebben de Nederlandse vakbladen over het project geschreven? Zijn er Nederlandse collega's naar jullie werk komen kijken?
Er zijn een hoop buitenstaanders en vakgenoten een kijkje komen nemen bij ons. En ook hebben we in het hele land lezingen gehouden voor collega's en fysiotherapeuten. Bijvoorbeeld in Leiden en in Rotterdam. En ook uit Haarlem kwamen er mensen naar de school. Voor velen was de eerste indruk positief. Maar helaas zitten heel wat instituten sceptisch op onderzoeksresultaten te wachten. Die gaan dan op grond van de statistieken beoordelen of de methode effectief is of niet.

Hoe is de P.R. rond dit project?
We hebben een foldertje samengesteld dat naar mytylscholen en revalidatiecentra is gestuurd. Elk half jaar schrijven we een nieuwsbrief over wat we hebben bereikt en we hebben een paar artikelen geschreven in vakbladen. Maar deze methode had veel beter ondersteund en gepresenteerd moeten worden. Toen ik in Engeland werkte, heeft de BBC een documentaire uitgezonden over een familie die in aanraking kwam met de Conductieve Opvoeding. Daardoor ontstond in het hele land een geweldige belangstelling voor deze pedagogie. Vele gezinnen gingen naar Hongarije om de methode uit te proberen. Ook in Nederland had de PR op een veel grotere schaal moeten plaatsvinden. Onlangs schreef bijvoorbeeld een ouder een stukje in een vakblad en meteen na publicatie van dit artikel kwamen er al weer nieuwe aanmeldingen binnen. In vergelijking met de situatie in Engeland is het allemaal verbazingwekkend en heel jammer.

Als je nu eens Amerikaanse zou zijn geweest, hadden ze dan anders tegenover het project gestaan?
Volgens mij wel, en ook anderen delen die mening. Het is de praktijk dat nieuwe methoden uit Amerika overwaaien; wat uit het oosten komt dat werkt niet echt. Maar in Hongarije staat het hoger onderwijs op hoog niveau. Dit was een grote teleurstelling voor mij. Ik heb immers vergelijkingsmateriaal. In Engeland voelde ik me niet zo Oosteuropees als hier. Dit is wat zeer doet. Ik voel me zelf veel meer internationaal geörienteerd.

Wat neem je mee naar huis?
Een heleboel ervaring. In deze drie jaar heb ik zelf ook een ontwikkeling doorgemaakt en veel geleerd van het werk. Het kostte me wel een jaar, maar nu begin ik ook op Heliomare de nodige contacten op vakgebied te krijgen.

Is het gelukt je kennis door te geven. Dat was immers een van de doelstellingen?
Ik hoop van wel. Maar het overdragen van kennis is iets subjectiefs: Wie wil, neemt het over, wie niet wil niet.

Gaan ze op Heliomare verder met de Conductieve Opvoeding?
Ja, men is van plan het project twee jaar voort te zetten, maar met Engelse conductors in plaats van de Hongaarse. Deels omdat het nogal wat moeite kost werkvergunningen te krijgen voor Hongaarse werknemers, deels ook vanwege het cultuurverschil. Maar jammer genoeg weet ik tot op de dag van vandaag niet wat dat cultuurverschil inhoudt.

Wat is Conductieve Opvoeding?

Kenmerkend voor Conductieve Opvoeding is het werken in groepsverband. Het is dus niet een individuele behandeling van het kind. Het kind wordt op emotioneel, sociaal, motorisch en cognitief gebied ontwikkeld. De in Nederland toegepaste fysiotherapie en ergotherapie zijn individuele behandelmethoden. De Conductieve opvoeder heet een konduktor, die verantwoordelijk is voor alle opvoed- en scholingsaspecten van het kind. De groepsactiviteiten beginnen 's ochtends om 9 uur en eindigen 's middags ongeveer 3 uur. Elke dag wordt een programma opgesteld, dat bestaat uit motorische oefeningen en schoollessen.

Wordt Conductieve Opvoeding alleen op basisscholen gegeven?

In Hongarije zijn er ook middelbare scholen met Conductieve Opvoeding. Maar in dat geval moet de konduktor over een lesbevoegdheid voor middelbaar onderwijs beschikken. Met mijn bevoegdheid kan ik lesgeven aan kinderen van 0 tot 11 jaar.
Van wat voor speciale hulpmiddelen maakt de Conductieve Opvoeding gebruik?
Wij hebben bijvoorbeeld multifunctioneel meubilair. We maken gebruik van de getrapte stoel (fokos szék), een rekje met sporten, waarmee de kinderen kunnen lopen en verschillende staande bewegingingen uitvoeren als hurkzit, rechtopstaan, naar voren buigen. Door de sporten aan het rekje kunnen de kinderen de functies van de hand verbeteren. De tafel die wij gebruiken heet in Hongarije priccs. Ook deze heeft openingen waardoor de kinderen zich vast kunnen grijpen. Aan deze priccs worden de maaltijden gebruikt. Tevens doen de kinderen er verschillende ligoefeningen op, en - voorzien van een matras - zijn ze ook geschikt om op te slapen.

Hoe actief is deze methode?
Het gehele programma is zeer actief. Als de kinderen 's ochtends binnenkomen, stappen ze uit hun rolstoel om er de hele verdere dag niet meer in te gaan zitten, behalve als wat verder weg moeten. De hele dag moeten ze zelfstandig, of met een klein beetje hulp, zitten, lopen en van houding veranderen.

(Edwin van Schie)